Mens en lijden - Het lijden van mensen, toont hen in hun puurste vorm.

Mens en lijden:



Het lijden van mensen, toont hen in hun puurste vorm.  Soms komt zie je een enorm sterk karakter naar voren komen dat je nooit eerder bij deze persoon gemerkt hebt.  Heel sterke mensen kunnen zich opeens van hun meest kwetsbare kant tonen.

Elk mens krijgt op bepaalde momenten in het leven met lijden te maken.  Of dit nu fysiek leed is of emotioneel… Ieder van ons krijgt een pakketje tegenslagen toegediend.  En zelfs voor de grootste gelukzakken onder ons, heeft het leven nog steeds een houdbaarheidsdatum.  

Menselijk leed heeft talrijke gezichten.  Van armoede tot ziekte en depressie, de dood, leven in angst…  

Wanneer we met ongelukkige gevoelens te kampen krijgen, kunnen we allemaal een steun en toeverlaat gebruiken.  Geloof kan op deze momenten zeer nuttig zijn voor sommigen.  Maar vaak is het net bij deze tegenslagen dat mensen hun vertrouwen in hun god kwijt raken.

Aan de overzijde van deze gelovigen heb je ook mensen die net bij groot leed voor het eerst toenadering tot geloof zoeken.  Sommigen zoeken steun bij vrienden en familie, anderen zoeken een zondebok.  Woede is meestal een emotie die mensen zichzelf sneller laten voelen dan verdriet.

Hoe je zelf met je persoonlijke leed omgaat, het is onlosmakelijk verbonden aan hoop.  Om terug verder te kunnen gaan met je leven, moet je kunnen hopen op betere tijden.  Hopelijk met iets of iemand die je hierbij steun kan geven.

 

Deze twee tekstfragmenten omschrijven zeer duidelijk de enorme diversiteit van lijden:

Men kan nog op andere manieren verschillende vormen van lijden onderscheiden.  Omdat lijden per definitie verbonden is met een persoonlijke ervaring, moeten we ervoor beducht zijn deze ervaring van anderen te omschrijven en in te delen in categorieën.  Toch kunnen onderscheidingen soms behulpzaam zijn om nuances mogelijk te maken.

Het meest opvallende lijden is  van fysieke aard: ziekte en gebrek.  Mensen kunnen ook geraakt worden door allerhande vormen van psychisch leed.  Zo kunnen mensen bijvoorbeeld erg treuren om het verlies van een geliefde.  Vasalis dicht in Sotte Voce: "Zoveel soorten van verdriet, ik noem ze niet.  Maar één, het afstand doen en scheiden.  En niet het snijden doet zo'n pijn, maar het afgesneden zijn."  Voorts is er ook het sociale lijden.  Sommige mensen zijn maatschappelijk zeer kwetsbaar.  Ook in onze samenleving vallen nog heel wat mensen tussen de mazen van het net.  Echt arme mensen zitten in geldnood, maar ze zijn vooral ook relationeel arm, hebben een tekort aan positieve relaties.  

Als we de problematiek van het lijden vanuit een maatschappelijke invalshoek bekijken, dan denken we aan het gebrek van achting, het niet bereiken van sociale identiteit, concurrentie, vernedering, discriminatie… 

Dorothee Sölle schrijft in haar boekje 'Lijden' dat bij lijdenservaringen het sociale aspect een belangwekkende factor is: wanneer mensen er sociaal niet goed voor staan, wordt elk leed dubbel zo zwaar om te dragen.  

Bovendien moeten we ook gewagen van het morele of ethische lijden: de pijn om de miskenning van mensenrechten, lijden om allerlei vormen van apartheid, onmacht bij structureel onrecht, het kwellende besef van eigen schuld,…  Tenslotte vermelden we het spirituele lijden, de afkalving van zin van binnenuit, lijden dat aan de grond van het bestaan kleeft.  De diepste angst is vandaag allicht die van angst voor leegte en zinloosheid.

Deze soorten lijden zijn te onderscheiden, maar in de praktijk niet zomaar te scheiden.  Wie ziek is, zegt niet: "Ik heb het 39 graden warm", maar : "Ik voel me niet goed."  Bijna elk fysiek lijden roept meteen ook psychisch, sociaal, ethisch en spiritueel lijden op.

D. Sölle, Lijden, Baarn, Bosch & Keuning, 1973

Hoe verschillende vormen van lijden met elkaar verweven zijn, blijkt bijvoorbeeld wanneer een mens ziek is.  Bij fysiek lijden gaan immers een aantal vanzelfsprekendheden wankelen en worden een aantal voorheen vanzelfsprekend beleefde verhoudingen conflictueus.  Ook de relatie tot de eigen eindigheid is niet langer evident.  Allerlei zin-vragen duiken op.  Gezond zijn, ziekte en genezing zijn dus totaalmenselijke belevingen en veel meer dan puur medische verschijnselen.

J.H. VAN DEN BERGH, Het ziekbed, Een hoofdstuk uit de medische psychologie, Nijkerk, Callenbach, 121967, p6-29

Motivatie:

Ik heb deze bronnen gekozen omdat ze duidelijk maken dat lijden een abstract iets is.  Iedereen gaat anders om met wat hem overkomt en het is moeilijk in duidelijke lijnen te omschrijven welke vlakken het lijden net overlapt.  Zelfs de persoon zelf zal soms geen voeling hebben met hoe ver sommige gebeurtenissen doordringen in zijn of haar eigen leven.  Het onderscheid maken tussen emotionele pijn en fysieke pijn is soms zelfs moeilijk.  Verdriet kan zich namelijk ook fysiek uiten.  Ze zijn onlosmakelijk verbonden.

Omdat het concept pijn en lijden zo moeilijk te vatten is, is het ook moeilijk om de juiste manier te vinden om het leed te verzachten.  Voor zichzelf en voor anderen.  Jammer genoeg kan je het lijden van de mensheid niet zomaar diagnostiseren en een remedie kiezen.